Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 11/03/2021 tarihli ve 2021/227 sayılı Karar Özeti

“Bir eğitim kurumu tarafından ilgili kişinin cep telefonu numarasının herhangi bir veri işleme şartına dayanmaksızın işlenmesi ve ilgili numaraya reklam içerikli SMS gönderilmesi” hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 11/03/2021 tarihli ve 2021/227 sayılı Karar Özeti

Kuruma iletilen şikayet dilekçesinde özetle; ilgili kişinin, şahsına ait cep telefonuna açık rızası olmaksızın bir eğitim kurumu tarafından reklam/bildirim amaçlı SMS gönderilmesi üzerine veri sorumlusuna yaptığı başvuruya yasal süre içerisinde yanıt alamadığı, ihlalin yaygın olduğu ve benzer mesajların herkese gönderildiğinin düşünüldüğü ifade edilerek eğitim kurumu hakkında gerekli işlemlerin tesis edilmesi istenilmiştir.

Bu kapsamda başlatılan inceleme çerçevesinde söz konusu iddialara ilişkin veri sorumlusundan savunması istenilmiş olup alınan cevabi yazıda özetle; 

• Veri sorumlusunun SMS gönderme uygulamasının olmadığı ve ilgili kişiye mesaj gönderilmediği,
• Veri sorumlusu tarafından işletilen bir eğitim kurumu bulunmadığı, çeşitli kurumlar ile isim hakkı sözleşmesi düzenlendiği, bu anlamda isim hakkı sözleşmesi düzenlenen ve eğitim alanında hizmet sunan bir şirketin şikâyete konu SMS gönderim eylemini gerçekleştirdiği, söz konusu şirketin SMS gönderimini yasal olarak gerçekleştirdiklerini beyan ettikleri ve şikâyete ilişkin bilgi ve belgelerin bu firmadan talep edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Bu kapsamda, ilgili kişinin şikâyeti hakkında bahsi geçen şirkete bilgi verilmiş, başvuruda belirtilen iddialara ilişkin savunması istenilmiş olup, alınan cevabi yazıda;

• Anket yapan firmalardan belirli aralıklarla sosyal medya ve SMS onayı veren kişilerin bilgilerinin alındığı; ancak bu bilgilerin alınabilmesi için anket dolduran kişilerin SMS ya da başka iletişim araçlarına onay vermiş olmasının şart olduğu,
• Şikâyete konu olaydaki telefon numarasının da bir medya anket şirketinden alındığı bununla birlikte sosyal medya ve toplu SMS anket formunu dolduran kişi tarafından, anketin doldurulması esnasında iletişim bilgisi olarak sehven şikâyetçinin iletişim bilgisinin verildiği, kendilerinin bunu denetleme imkanının olmadığı,
• Anket içeriğinde SMS gönderimine izin verildiği, şirketlerinin onay vermeyen kimseye SMS göndermediği; dolayısıyla şirketlerinin ihlal iddiasına ilişkin bir kusurunun bulunmadığı 

ifade edilmiştir.

Konuya ilişkin olarak yapılan değerlendirme neticesinde Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 11/03/2021 tarih ve 2021/227 sayılı Kararı ile, 

• Kanunun “Kişisel verilerin işlenme şartları” başlıklı 5 inci maddesinde;“(1) Kişisel veriler ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemez. (2) Aşağıdaki şartlardan birinin varlığı halinde, ilgili kişinin açık rızası aranmaksızın kişisel verilerinin işlenmesi mümkündür: 

a) Kanunlarda açıkça öngörülmesi.
b) Fiili imkansızlık nedeniyle rızasını açıklayamayacak durumda bulunan veya rızasına hukuki geçerlilik tanınmayan kişinin kendisinin ya da bir başkasının hayatı veya beden bütünlüğünün korunması için zorunlu olması.
c) Bir sözleşmenin kurulması veya ifasıyla doğrudan doğruya ilgili olması kaydıyla, sözleşmenin taraflarına ait kişisel verilerin işlenmesinin gerekli olması.
ç) Veri sorumlusunun hukuki yükümlülüğünü yerine getirebilmesi için zorunlu olması.
d) İlgili kişinin kendisi tarafından alenileştirilmiş olması.
e) Bir hakkın tesisi, kullanılması veya korunması için veri işlemenin zorunlu olması.
f) İlgili kişinin temel hak ve özgürlüklerine zarar vermemek kaydıyla, veri sorumlusunun meşru menfaatleri için veri işlenmesinin zorunlu olması.” hükmünün yer aldığı,

• Kanunun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendinde açık rızanın, “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” olarak tanımlandığı, açık rızanın, Kanunda hukuka uygunluk sebeplerinden biri olduğu, Kurumca yayımlanan “Açık Rıza” Rehberine göre; açık rıza açıklamasının, ilgili kişinin işlenmesine izin verdiği verinin sınırlarını, kapsamını ve gerçekleştirilme biçimini de belirlemesini sağlaması, bu kapsamda açık rızanın, rıza veren kişinin “olumlu irade beyanı”nı içermesi gerektiği, açık rızanın alındığına dair ispat yükümlülüğünün veri sorumlusuna ait olduğu, kişisel veri işlemek üzere verilen açık rızanın geçerli olması için açık rızanın belirli bir konuya ilişkin ve o konu ile sınırlı olması, veri sorumlusu tarafından açık rıza beyanının hangi konuya ilişkin olarak istenildiğinin açıkça ortaya konulması gerektiği,  açık rıza bir irade beyanı olup, kişinin özgür bir şekilde rıza gösterebilmesi için, neye rıza gösterdiğini de bilmesi gerektiği, kişinin sadece konu üzerinde değil, aynı zamanda rızasının sonuçları üzerinde de tam bir bilgi sahibi olması gerektiği, bilgilendirme yapılırken elde edilecek kişisel verilerin hangi amaçlarla kullanılacağının açıkça belirtilmesinin önemli olduğu,
• Veri sorumlusunca anket yapan firmalardan belirli aralıklarla sosyal medya ve SMS onayı veren kişilerin bilgilerinin alındığı beyanı karşısında; yazıları ekinde gönderilen “Sosyal Medya ve Toplu SMS Anket Formu”nun incelenmesi sonucunda anketin 9 uncu sorusunun “Firmalardan ürünler hakkında bilgi ve tanıtımlarını SMS yoluyla almak ister misiniz” şeklindeki genel nitelikli bir sorunun, “Evet” olarak anlaşıldığı, veri sorumlusu tarafından iletilen belgede açık rızanın unsurlarının bulunmadığı, açık rızanın belirli bir konuya ilişkin olması gerektiği, belirli bir konu ile sınırlandırılmayan ve ilgili işlemle sınırlı olmayan genel nitelikteki açık rızaların “battaniye rızalar” olarak kabul edileceği ve hukuken geçersiz sayılacağı hususları doğrultusunda, söz konusu sosyal medya şirketi tarafından yapılan ankette yer alan genel bir soruya verilen cevabın açık rıza kapsamında değerlendirilemeyeceği,
• Ankette belirtilen numaranın anketi dolduran kişiden farklı bir kişiye ait olması ve veri sorumlusunun bu durumu kontrol etme şansının bulunmadığı iddiası karşısında; açık rızanın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğünün veri sorumlusuna ait olması nedeniyle “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” tanımına uygun şekilde açık rızanın alınmamış olduğu, battaniye rızanın açık rıza olarak değerlendirilemeyeceği,
• Veri sorumluları tarafından kişilerin telefon numarası, e-posta adresi gibi iletişim kanallarına Kanuna aykırı şekilde gönderilen üçüncü kişilere ait kişisel veriler hakkında Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 22/12/2020 tarihli ve 2020/966 sayılı İlke Kararı kapsamında; Kanunun 12 nci maddesinin (1) numaralı fıkrası gereğince veri sorumluları tarafından kendilerine bildirilen iletişim bilgilerinin doğruluğunu teyit edecek mekanizmaların oluşturulması adına gerekli idari ve teknik tedbirlerin alınması gerektiği,
• Ticari elektronik iletilere ilişkin alınacak onayların şekline ilişkin 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 6 ncı maddesinin “Ticari elektronik iletiler, alıcılara ancak önceden onayları alınmak kaydıyla gönderilebilir.” hükmünü amir olduğu, 15.07.2015 tarihli ve 29417 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasında “Onay, yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda, alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı ve soyadı ile elektronik iletişim adresi yer alır.”, (3) numaralı fıkrasında “Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkanı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilir.”, (10) numaralı fıkrasında ise “Onayın alındığına ilişkin ispat yükümlülüğü hizmet sağlayıcıya aittir.” hükümlerinin yer aldığı

değerlendirmelerinden hareketle;

• Veri sorumlusunun ticari elektronik ileti göndermesi suretiyle ilgili kişinin kişisel verisi olan telefon numarasını işlemesinin Kanunun 5 inci maddesinde sayılan şartlardan birine dayanmadığı dikkate alındığında Kanunun 12 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi kapsamında kişisel verilerin hukuka aykırı olarak işlenmesi önlemek amacıyla uygun güvenlik düzeyini temin etmeye yönelik gerekli her türlü teknik ve idari tedbirleri almadığı kanaatine varılan veri sorumlusu hakkında Kanunun 18 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) bendi uyarınca idari para cezası uygulanmasına,
• Hukuka aykırı işlendiği tespit edilen kişisel verilerin yok edilmesi hususunda veri sorumlusu eğitim kurumunun talimatlandırılmasına,
• Şikâyete konu olayda ismi geçen medya şirketi tarafından yapılan ankette “Firmalardan ürünler hakkında bilgi ve tanıtımlarını SMS yoluyla almak ister misiniz” şeklindeki sorunun belli bir şirketi işaret eder nitelikte olmadığı, genel nitelikte bir soru olduğu, bu anket kapsamında kişilerden alınan “evet” şeklindeki cevapların açık rıza olarak değerlendirilmesi suretiyle adı geçen eğitim kurumu ile paylaşıldığı, bu çerçevede anket firmasının veri sorumlusu olabileceğinden hareketle söz konusu şirket hakkında Kanunun 15 inci maddesinin (1) numaralı fıkrası kapsamında resen inceleme başlatılmasına

karar verilmiştir.